Ruim vier eeuwen nadat Jan Adriaanszoon Leeghwater de toren besteeg om zijn voltooide levenswerk te bewonderen, beklommen leden van netwerk WaterHeritage de monumentale kerk van de grote bouwmeesters van de zeventiende eeuw Hendrick de Keyser en Pieter Post in Middenbeemster. Wat een fantastisch uitzicht! Charlatan of briljant waterbouwer? Piekerend over deze vraag, opgeworpen door bij uitstek deskundige Bart Schultz* in zijn lezing, konden wij op de top slechts het laatste beamen.
Zo had Leeghwater het verschijnsel kwel door, iets wat menig hydroloog volgens Schultz nog steeds niet begrijpt. Aan de andere kant, rekenen kon hij Leeghwater misschien ook niet echt: in plaats van 16 molens klaarden 41 molens de enorme klus. De kapitalisten van weleer maakten dat niet uit; Schultz was er althans in de archieven geen opmerkingen tegengekomen over deze kapitaaloverschrijding van jewelste. Het was ook letterlijk een sprong in het diepe.
Vanaf de top zagen we dat de molens allemaal verdwenen zijn. De Beemster is vooral werelderfgoed (en dat al 25 jaar!) vanwege het unieke kavelpatroon dat modernistisch aandoet. Dat het landschap geweld wordt aangedaan (laat de UNESCO het niet horen), leerden we van Lisa Timmerman van Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holland. Vijf procent van de sloten is de laatste tijd in Noord-Holland gedempt, ook in de Beemster, soms illegaal, maar ook door slechte regelgeving en met goedkeuring van vaak onwetende ambtenaren van waterschappen en gemeenten.
Wat staken we weer veel op! Ook van Daniëlle Woudstra van Visit Beemster** en haar vrijwilligers. Met uitzondering van wat oudjes op een e-bike, blijkt de (massa)toerist de Beemster nog niet te hebben ontdekt. Gek omdat zo nabij het te drukke Amsterdam ligt. Nog merkwaardiger bovendien, omdat in de Beemster ook een deel van Stelling van Amsterdam ligt, ook werelderfgoed.
Wij begaven ons naar het fort aan de Nekkerweg. Na de torenklim streken wij voldaan en vermoeid neer. In dat fort was het wel een drukte van belang. Niet direct dankzij het erfgoed; het is omgetoverd tot een populair resort. Onze ontspanning bestond, behalve uit drank en bittergarnituur, uit een pitch van Clarion Wegerif over de verschrikkelijk overstroming 400 jaar geleden door de doorbraak van de Lekdijk Bovendams. Daarna volgde een betoog van Willem van der Ham over de metamorfoses (transities) van de Biesbosch en omgeving, een deelproject van mijn landelijke transitieproject. Die laatste bijdrage duurde veel te lang. Zoals dit stukje het aantal van 80 woorden ruim overschrijdt. Maar dergelijke stukjes zijn ook voorbehouden aan onze nieuwe communicatieman Karel Feenstra ‘met een F’. Hij heeft zichzelf als zodanig gepresenteerd. We spraken en masse uit alle vertrouwen in hem te hebben ons netwerk aan de man brengen van. Alle deelnemers weten hoe leuk en nuttig de bijeenkomsten van ons netwerk steeds weer zijn, en we verwachten ze dan ook 8 november weer bij de volgende netwerkdag in de Zuiderwaterlinie!
*Bart Schultz, Waterbeheersing van de Nederlandse droogmakerijen (proefschrift)
*** https://www.hdsr.nl/werk/watererfgoed/digitale/watererfgoedverhalen/dijkdoorbraak-1624/
Naar aanleiding van de bijdrage van Clarion noemde Willem van der Ham een rapport dat terug te vinden is op zijn website: https://willemvanderham.nl/project/afleiden-of-opruimen/